Við þekkjum öll flest (eða 80-90% af okkur) þessa óþægilegu upplifun að vera föst einhvers staðar eða þakin köngulóm eða fallandi niður af hárri byggingu í draumi. Nema það að þetta er einmitt ekki draumur, heldur martröð. Martraðir hafa hrætt fólk alveg eins og draumar hafa kætt fólk alveg frá upphafi. Martraðir, eru draumar sem koma fram á REM stiginu en oftast um seinni hluta næturinnar. Þær valda streitu, hræðslu og miklu áfalli og geta orðið svo sterkar að þær vekja einstaklinginn sem dreymir þær. Vegna þess að þær valda þessari hræðslu og miklu áfalli man maður frekar eftir martröðum heldur en draumum. Flestar martraðir eru eðlileg viðbrögð einstaklings gegn stressi eða streitu sem angrar hann í vakandi lífinu og sumir sálfræðingar trúa því jafnvel að þær hjálpi einstaklingi að vinna í gegnum skelfilega atburði sem hafa hent þá í lífinu. Tíðar martraðir leiða til kvilla, þegar þær skaða félagsleg, atvinnu og önnur mikilvæg svið í lífinu. Þessi kvilli kallast draumkvíðakvilli eða “endurteknar martraðir“. Þessi sjúkdómur er skilgreindur nánar þannig að sama martröðin kemur oft fyrir, eða að þig dreymi hana aftur og aftur. Rannsóknir sýna að martraðir eru algengari hjá stelpum en strákum, og oft fylgja sömu martraðir okkur til fullorðinsára. Martraðir eru oftast draumar sem eru í lit og virðast raunverulegir. Þess vegna vekja þeir svo mikla hræðslu, einstaklingum finnst atburðir draumanna vera að gerast í alvöru og skynja ekki að þeir séu í draumi. Martraðir geta vakið slæmar tilfinningar í einstaklingi sem dreymir þær eins og t.d. kvíða, hræðslu, reiði og andstyggð. Þar sem að REM stigið (um 20-25% af nóttinni) er síðast í svefn hringrásinni og martraðir koma fram um seinni hluta næturinnar dreymir þig oft martraðir rétt áður en þú vaknar. Það gerir þér kleift að muna martröðina greinilega og það vekur hræðslu við að fara að sofa og dreyma hana aftur. Martraðir eru oft sjálfsprottnar en geta líka verið orsakaðar af mörgum sökum og/eða undirliggjandi kvillum. Dæmi um þessar sakir eru t.d. að fá sér að borða rétt áður en þú ferð að sofa. Það eykur efnaskipti[1] sem segir heilanum að vera virkari. Svo er líka algengt að fólk fái martraðir þegar það tekur inn einhver lyf. Lyf sem hafa áhrif á efnin í heilanum, eins og þunglyndislyf og fíkniefni, hafa oft verið tengd við martraðir. Hins vegar geta lyf sem eru ekki notuð í sálfræðilegum tilgangi, líkt og blóðþrýstingslyf, haft áhrif á heilann og leitt til martraða.

 

 

[1] Efnaskipti eru lífefnafræðilegt ferli þar sem efnasambönd í lífverum og frumum þeirra breytast. Efnaskipti geta þjónað margvíslegum tilgangi í starfsemi lífvera, til dæmis er ljóstillífun aðferð til að binda orku í efnasamböndum, en efnaskipti tengd bruna eru aðferð til að losa orku úr efnasamböndum til að knýja starfsemi lífverunnar.